Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán thuốc tân dược giả với quy mô lớn trên phạm vi toàn quốc, công bố 21 loại thuốc tân dược, chữa xương khớp giả với khoảng 10 tấn thuốc giả và nguyên liệu bị thu giữ. Nguyên liệu dược phẩm, dược liệu, thảo mộc đều mua không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Bên cạnh đó, thuốc đông y giả (quảng cáo chữa xương khớp), thực chất chỉ chứa nhiều thuốc giảm đau, không có thành phần trị bệnh như quảng cáo. Người dùng sẽ đỡ đau tạm thời nên dễ tin dùng tiếp. Thuốc tây y giả hiện chưa phát hiện chất độc hại, nhưng cũng không chứa kháng sinh như quảng cáo nên không có tác dụng điều trị.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam, cho biết một trong những mối nguy lớn nhất của thuốc giả là che giấu triệu chứng thật, làm trì hoãn chẩn đoán và điều trị đúng hướng, khiến bệnh âm thầm tiến triển, biến chứng khó lường. Đặc biệt, trong các bệnh lý mạn tính như tim mạch, đái tháo đường, xương khớp, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn.
Hàng chục nhãn hiệu thuốc bị làm giả tinh vi. Ảnh: Lam Sơn
Đơn cử, bệnh nhân tăng huyết áp hoặc suy tim uống phải thuốc giả có thể làm nặng tình trạng suy tim hoặc huyết áp dẫn đến đột quỵ. Người bệnh nghĩ mình đang được điều trị, nhưng thực chất không có bất kỳ hoạt chất nào tác động. Trong thời gian đó, bệnh diễn tiến âm thầm, tổn thương mô - cơ - khớp không ngừng tăng lên. Đến khi họ quay lại bệnh viện, tình trạng đã ở giai đoạn muộn, khó cứu chữa.
Nhiều loại thuốc giả sản xuất thủ công, pha trộn từ thảo mộc không rõ nguồn gốc, bột màu công nghiệp, thậm chí có lẫn kim loại nặng như chì, thủy ngân. Nếu tích tụ lâu dài, các chất này có thể gây độc gan, suy thận, rối loạn tiêu hóa, rối loạn thần kinh và tổn thương mạch máu, tác động trực tiếp lên toàn bộ cơ thể người dùng.
Đặc biệt, nhóm thuốc điều trị xương khớp, vốn được tiêu thụ rất phổ biến trong cộng đồng người cao tuổi tại Việt Nam, khi làm giả thường hay trộn corticoid liều cao để nhanh giảm bớt các triệu chứng. Tuy nhiên, điều này sẽ gây biến chứng ở người lớn tuổi như suy tuyến thượng thận, tăng huyết áp, tiểu đường, suy tim.
Thực tế, không ít bệnh nhân lớn tuổi nhập viện trong tình trạng biến dạng khớp, thoái hóa nặng, hoại tử vô mạch xương, điểm chung của các trường hợp này là bỏ điều trị, chuyển sang dùng thuốc mua qua mạng, quảng cáo "gia truyền" hoặc "xách tay" nhiều tháng, trong khi không hóa đơn, không nhãn phụ tiếng Việt, không rõ nhà nhập khẩu. Một số loại thuốc không gây tác dụng phụ rõ rệt, người bệnh vẫn cảm thấy đỡ đau nhờ hiệu ứng tâm lý, trong khi tổn thương thật vẫn tiếp tục âm thầm diễn tiến.
Người cao tuổi dùng thuốc xương khớp giả dễ nguy cơ bị suy tuyến thượng thận, tăng huyết áp, tiểu đường, suy tim. Ảnh minh họa: Endocrine
Cùng quan điểm, bác sĩ Lê Văn Thiệu, khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết clorocid (chloramphenicol) và tetracyclin đều là kháng sinh phổ biến trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt ở trẻ em và người lớn tuổi. Nếu sử dụng phải kháng sinh giả sẽ khiến tình trạng nhiễm khuẩn ban đầu không được kiểm soát, dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như nhiễm khuẩn huyết, nhiễm trùng lan rộng, thậm chí tử vong.
Tetracyclin là một trong những kháng sinh phổ biến dùng điều trị các nhiễm trùng da, tiết niệu, hô hấp. Khi người bệnh dùng Tetracyclin giả - tức là không có hoạt chất kháng sinh, hoặc chứa tạp chất - vi khuẩn sẽ không bị tiêu diệt mà tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Vi khuẩn không bị kiểm soát sẽ sinh sôi nhanh, lan vào máu, phổi hoặc các cơ quan nội tạng là lúc nhiễm khuẩn huyết xảy ra, tỷ lệ tử vong cao nếu không được xử lý kịp thời.
Clorocid, một loại kháng sinh được dùng nhiều trong điều trị các bệnh lý hô hấp ở trẻ em, nếu dùng không đúng chỉ định đã tiềm ẩn nguy cơ gây suy tủy xương. Chưa kể nếu là thuốc giả, nguy cơ càng nghiêm trọng hơn do không kiểm soát được thành phần, liều lượng hay nguồn gốc hóa chất.
"Các bệnh nhân nghĩ mình đang dùng thuốc, nên không đi khám sớm, khi vào viện thì đã muộn", bác sĩ cho hay. "Với trẻ nhỏ đang bị viêm phổi, viêm màng não hay nhiễm trùng huyết, dùng kháng sinh giả là gạt bỏ hoàn toàn cơ hội sống còn".
Thuốc chữa bệnh là loại hàng hóa đặc biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người bệnh, do vậy yêu cầu quản lý nghiêm ngặt. Các hoạt động sản xuất, kinh doanh, buôn bán, sử dụng thuốc phải tuân thủ nguyên tắc, tiêu chuẩn được quy định tại Luật Dược và các văn bản pháp luật liên quan. Hành vi sản xuất, kinh doanh thuốc giả là một trong những hành vi bị nghiêm cấm. Người sản xuất, buôn bán thuốc giả có thể bị xử lý hình sự thấp nhất từ hai năm tù, cao nhất là tử hình, theo Bộ Y tế.
Các chuyên gia khuyến cáo người dân tuyệt đối tỉnh táo, khi có dấu hiệu bệnh cần đến cơ sở y tế chính thống để thăm khám, điều trị.
Thúy Quỳnh